Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΚΑΙ Η ΓΙΑΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΠΛΑΝΗΣ ΠΟΡΤΑΣ

 

Γιάννης Αλαβάνος

Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός

 

Είτε από συγκυρία, είτε από ικανότητα, είτε από κακή εκτίμηση του σπουδαστικού της ασφάλειας, στη σχολή μας (Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών) στις 20 Νοεμβρίου 1972 εκλέχθηκε δημοκρατικό – αντιχουντικό συμβούλιο. Το ένα από τα δύο σε όλη την Ελλάδα, και τα δύο στο ΕΜΠ (το άλλο στην ενιαία τότε σχολή Χημικών και Μεταλλειολόγων Μεταλλουργών Μηχανικών).

 

Αυτή η ημέρα, όπου η αστυνομία μπούκαρε στο ΕΜΠ, διέλυσε τη συγκέντρωση των φοιτητών, χρησιμοποίησε βία και πίστεψε πως δημιούργησε τις συνθήκες για άνετη νόθευση των εκλογών, σημάδεψε τη σχολή, τα έτη και το πρόγραμμα σπουδών της, τις ζωές, την προσωπική, τη φοιτητική, την επαγγελματική των σπουδαστών της.

 

Δεν ζήλεψα ποτέ τα αδέρφια μου, αλλά μέχρι και το 1967, σαν μαθητής, ονειρευόμουν να έχω φοιτητικά χρόνια σαν τα δικά τους. Ελεύθερο ωράριο, φοιτητικούς αγώνες, σπουδές με στοχεύσεις, κοινωνικοποίηση, μποέμικη ζωή. Τα δύο πρώτα χρόνια ένοιωθα μοναξιά στο Πολυτεχνείο, σερνόμουνα ανάμεσα στις μοναχικές διαδρομές των συμφοιτητών μου, καλοί μαθητές, φιλικοί, με γνώσεις για το ποδόσφαιρο, κάποιες αντιδικτατορικές νύξεις, ως εκεί.

 

Τον πλούτο των συναισθημάτων, των γνώσεων, της συντροφικότητας τους, τον ένιωσα από τον τρίτο χρόνο (1971 -1972). Όταν, με τη δικτατορία, την προβιά της φιλελευθεροποίησης ενδυόμενη, τον μηχανισμό της παρακολούθησης, αυξάνοντας αλλά και μειώνοντας την ασκούμενη βία, σιγά-σιγά οι καταπιεσμένοι ξεκίνησαν. Πρώτα λεκτικά, με πράξεις (όχι βίαιης αντίστασης), αργότερα με το να εκφράζονται. Και τότε άρχισαν οι μοναδικές διαδρομές να συναντιόνται στα νοικιασμένα σε φοιτητές σπίτια, σε απόμερα ζαχαροπλαστεία, στην ανάγκη για ελευθερία και έναν άλλο κόσμο.

 

Στις φοιτητικές εκλογές ψήφισαν, κατά προσέγγιση, 70 τους δημοκράτες φοιτητές και 40 τους υποδεικνυόμενος από τη λεγόμενη «ένωση εθνικοφρόνων φοιτητών». Σαράντα μέρες μετά, σε μια από τις γενικές συνελεύσεις, που με ρυθμό εβδομάδας συγκαλούνταν, 290 φοιτητές, η συντριπτική πλειοψηφία του συνόλου των φοιτητών της σχολής, έναντι 15, ψήφισαν τη διαγραφή από τον φοιτητικό σύλλογο όσων δήλωναν ότι δεν θα πειθαρχήσουν στις αποφάσεις της (κατά βάση οι δηλωμένοι χουντικοί). Είχε προηγηθεί τη δεύτερη εβδομάδα, μετά την άρνηση του ΔΣ να αναγνωρίσει οποιονδήποτε ρόλο στον κυβερνητικό επίτροπο, την άρνηση της πρυτανείας να παραχωρήσει αίθουσα για ΓΣ και την άρνηση της ασφάλειας να δώσει άδεια να γίνει εκτός ΕΜΠ Γενική Συνέλευση, η κατάληψη του αίθριου στον τρίτο όροφο του Γκίνη, όπου εκατοντάδες συμφοιτητές υπέγραψαν, αλληλέγγυοι και συνυπεύθυνοι με τα μέλη του ΔΣ, για την παραβίαση των κανόνων της δικτατορίας και των εκτελεστικών οργάνων της, και πιστοί στις αρχές του δημοκρατικού συνδικαλισμού. Αυτή η μέρα για τη σχολή και τον καθένα μας καταγράφεται ως ιστορική. Σε λίγες ώρες, οι πειθαρχικοί στις υποδείξεις των γονιών τους σπουδαστές, «μην ανακατεύεσαι εσύ, εσύ θα σώσεις τον κόσμο;», απέρριψαν τις συστάσεις των κάποιας ηλικίας γονιών τους, ίσως και τους ίδιους, αλλά τους συνάντησαν στα νεανικά τους χρόνια των σκληρών αγώνων και για τους περισσότερους των αγώνων πριν την ήττα.

 

Μια αίσθηση οπαδικής αντιδικτατορικής ευφορίας είχαμε ζήσει στο Στάδιο το 1969, όταν δεν μπόρεσε από το γιουχάρισμα, δειλό στην αρχή, ηχηρό και με πολύ γέλιο στη συνέχεια, να ολοκληρώσει την ομιλία του ο Παπαδόπουλος στους υποχρεωτικά παρευρισκόμενους μαθητές. Όμως, διονυσιασμός ήταν αυτό που ζήσαμε στου Γκίνη, κάτι σαν το ρεύμα που μεταδίδεται από άτομο σε άτομο στο όλον πλήθος, υπό τους ήχους του ικαριώτικου χορού στο πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στην Ικαρία.

 

Όλες οι μοναδικές και μοναχικές διαδρομές για τους τρεις επόμενους μήνες (ως τη στράτευση των φοιτητών), αποτέλεσαν ένα καθημερινό φαινόμενο. Τρελάναμε τους χουντικούς στις διαδικασίες, στις δράσεις και στη διαφάνεια. Τους ακυρώσαμε τους ασφαλίτες και τους χαφιέδες, τα είχαν όλα στο πιάτο και δεν μπορούσαν, ευθέως, να αντιδράσουν. Κηρύξαμε αποχή διαρκείας, είχαμε νίκες: Άλλαξαν τα χρόνια σπουδών, το πρόγραμμα σπουδών, παραιτήθηκε η σύγκλητος, ποτέ δεν τέθηκε ξανά θέμα σε σχέση με την παραχώρηση αιθουσών για ΓΣ, νομιμοποιήσαμε τις επιτροπές αγώνα και ακολούθησαν όλοι οι σύλλογοι, κηρύξαμε μαζί με τους χημικούς μηχανικούς τις επόμενες φοιτητικές εκλογές, θέσαμε ως πρώτα ζητήματα τον καταστατικό χάρτη για την παιδεία, τα θέματα της τεχνικής παιδείας, θέματα δημοκρατίας. Πανηγύρι άμεσης δημοκρατίας, νησίδα σε ένα καταθλιπτικό σκοτεινό χουντικό περίγυρο. Βασάνισαν τον Ρεβελάκη, στείλανε στα δικαστήρια τον Κατωπόδη, αναλογικά από τη σχολή στρατεύσαν τους περισσότερους φοιτητές από κάθε άλλη σχολή. Τότε σήκωσαν το βάρος αυτοί που δεν μπορούσαν να στρατευθούν, ανάλαβαν τις «δημόσιες σχέσεις» οι φοιτήτριες της σχολής. Συνέχισαν αυτή τη διαδρομή που με περηφάνεια ισχυριζόμαστε, πως, όπως πολλές άλλες, οδήγησαν στο Πολυτεχνείο το τριήμερο της 17ης Νοέμβρη.

 

Στην αεροπορία δεν είχαν υλοποιήσει την απόφαση της κυβέρνησης Μαρκεζίνη να διακόψουν τη διακοπή σπουδών των στρατευμένων φοιτητών. Στη μικρή μονάδα που «υπηρετούσα», στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου, για πρώτη φορά στις 17 Νοέμβρη μας έβγαλαν όλους να κοιμηθούμε στην ύπαιθρο. Δεν ήταν η ιδέα μου ότι οι περισσότεροι, στόμα με στόμα, δεν κοιμηθήκαν, δεν φρουρούσαν, αλλά θρηνούσαν για τη νεκρή Κρητικιά εκφωνήτρια του σταθμού του Πολυτεχνείου (η φήμη που είχε διαδοθεί για τη Μαρία Δαμανάκη).

 

Επειδή πολλοί, πια, χάνονται, καταγράφουμε αυτήν την περίοδο, τις μνήμες συμφοιτητών και διδασκόντων στη σχολή. Για όσους ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο, η συγκλονιστικότερη εμπειρία ήταν αυτή της 17ης Νοέμβρη: Από την παραίσθηση ότι ρίχνουν τη χούντα, μπροστά ή δίπλα στην αίσθηση του θανάτου, στον φόβο, στο ξεπέρασμά του και μετά, πάλι, στην παράδοση σε αυτόν. Όλοι σχεδόν, δεν είμαι από αυτούς αλλά συμμερίζομαι την αντίδραση τους, χρόνια πολλά δεν συμμετέχουν στις πορείες της 17ης Νοέμβρη και οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι θα έρθουν άλλα «Πολυτεχνεία».

 

Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι θα έρθουν πολλά Πολυτεχνεία. Ό,τι τότε έζησα ως πολίτης το αναζήτησα επί «δημοκρατίας» όλα τα επόμενα χρόνια, αλλά δεν το βρήκα. Πολλοί φοιτητές όλων των σχολών, στις χρονιές ‘72-‘74 έζησαν τέτοιες στιγμές, έζησαν βαθιά μέσα τους την ισότητα, την ανιδιοτέλεια, την αδελφοσύνη. Είναι βασικός λόγος ότι, για όσους από αυτούς το θέλησαν, δεν μπορέσαν να ολοκληρώσουν την πολιτική σταδιοδρομία τους «επιτυχημένα» με τα τρέχοντα κριτήρια και πρακτικές.

 

Αφετηρία όλων των γεγονότων είναι οι μοναδικές και μοναχικές, αρχικά, διαδρομές των ανθρώπων. Και στο τέλος έτσι είναι. Στη διπλανή ή την απέναντι πόρτα είναι πολύ πιθανό να βρούμε έναν παππού ή μια γιαγιά, που λόγω της δικής τους συμμετοχής (επειδή αναμίχθηκαν ή επειδή συμπαραστάθηκαν ή επειδή ευχήθηκαν) υπήρξε το Πολυτεχνείο. Γι’ αυτό οι ειδικοί πρέπει να τοποθετηθούν. 200 χρόνια από την κήρυξη της ανεξαρτησίας, 100 χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή, ας διασώσουμε στα 50 χρόνια ότι το «Πολυτεχνείο» είναι μήνυμα για τον κάθε ένα και την κάθε μία, που ακυρώνει μια από τις κυρίαρχες δοξασίες της κάθε εξουσίας. Αντιπαθούμε τους οπαδούς, δεν μας συγκινούν οι φίλαθλοι, στη δημοκρατία θέλουμε παίκτες.